Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là mô hình 5 áp lực cạnh tranh (Porter’s Five Forces) do Michael Porter tạo ra. Bài viết sẽ phân tích đối thủ cạnh tranh trong ngành, đe dọa từ sản phẩm thay thế, quyền lực nhà cung cấp, quyền lực của khách hàng, đe dọa từ đối thủ gia nhập mới của Lazada.
Mục lục
1. Giới thiệu về Lazada
Lazada Việt Nam là một sàn giao dịch thương mại điện tử, cung cấp sản phẩm trên nhiều ngành hàng khác nhau như nội thất, điện thoại máy tính bảng, sản phẩm thời trang, sản phẩm chăm sóc sức khỏe, làm đẹp, đồ chơi và đồ dùng thể thao,.v.v. Lazada Việt Nam được thành lập vào tháng 3 năm 2012.
Lazada Việt Nam là một phần của Lazada Group – tập đoàn thương mại điện tử đa quốc gia và hiện đang có chi nhánh tại Indonesia, Philippin, Singapore, Thái Lan và Malaysia. Tập đoàn Lazada lại thuộc sở hữu tập đoàn Alibaba.
Lazada được điều hành bởi giám đốc kiêm nhà sáng lập người Đức Maximilian Bittner. Sau đó tập đoàn Alibaba của tỷ phú Trung Quốc Jack Ma mua lại và hoàn tất thương vụ vào đầu năm 2015.
Năm 2013, Lazada Việt Nam khánh thành nhà kho đầu tiên tại khu công nghiệp Vĩnh Lộc, Thành phố Hồ Chí Minh. Ngay sau đó một trung tâm điều phối được mở tại Đông Nam Bộ trong năm 2014 nhằm phục vụ cho số lượng khách hàng tăng cao tại khu vực này.
Đến tháng 3 năm 2016, Lazada Việt Nam có 35 trung tâm điều phối và 1 đội ngũ vận chuyển Lazada Express (LEX) do chính công ty cung cấp nhằm hỗ trợ vận chuyển trực (FBL) cho nhà bán hàng.
Như vậy bạn đã biết tổng quan về Lazada, sau đây chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada.
Xem thêm: Phân tích mô hình SWOT của Lazada
2. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh được tạo ra bởi Michael Porter – giáo sư Đại học Harvard và là một trong những người quản trị chiến lược cạnh tranh xuất sắc nhất thế giới. Kể từ khi được ra đời vào năm 1979, mô hình này đã trở thành một công cụ chiến lược phổ biến và được đánh giá rất cao.
Porter nhấn mạnh rằng, nhà quản trị không nên nhầm lẫn 5 áp lực cạnh tranh này với các yếu tố ngắn hạn hơn như tốc độ tăng trưởng ngành, can thiệp của chính phủ hay đổi mới công nghệ. Theo ông, đó chỉ là những yếu tố mang tính chất tạm thời, trong khi 5 áp lực cạnh tranh lại là một phần “vĩnh cửu” trong tất cả các ngành.
Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết về mô hình 5 áp lực cạnh tranh Porter
2.1 Đối thủ cạnh tranh trong ngành
Yếu tố đầu tiên trong phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là Đối thủ cạnh tranh trong ngành.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Trong một ngành cạnh tranh khốc liệt, các công ty thường thu hút khách hàng bằng việc tung ra các chương trình khuyến mại giảm giá hoặc các chiến dịch quảng cáo rầm rộ. Tuy nhiên, việc này vẫn có thể khiến các khách hàng, nhà cung cấp, người tiêu dùng “chuyển hướng” tới các công ty đối thủ nếu họ cảm thấy không nhận được nhiều lợi ích từ công ty.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Các đối thủ cạnh tranh trong ngành của Lazada bao gồm Shopee, Tiki, Sendo, Amazon, Alibaba, eBay.
Shopee là một công ty công nghệ đa quốc gia của Singapore chuyên về thương mại điện tử. Là một công ty con của Sea Ltd, Shopee được ra mắt lần đầu tiên tại Singapore vào năm 2015, và sau đó mở rộng phạm vi ra nước ngoài.
Tính đến năm 2021, đối thủ cạnh tranh của Lazada – Shopee được nhiều người coi là nền tảng thương mại điện tử lớn nhất ở Đông Nam Á với 343 triệu khách truy cập hàng tháng và công ty cũng phục vụ người tiêu dùng và người bán tại một số quốc gia trên khắp Đông Á (Đài Loan), Mỹ Latinh và Châu Âu (Ba Lan).
Vào tháng 02/2015, đối thủ cạnh tranh của Lazada – Shopee ra mắt tại Singapore. Nền tảng này đã ra mắt một trang Web để cạnh tranh với các công ty thương mại điện tử khác như Coupang, Lazada, Tokopedia và AliExpress. Để tạo sự khác biệt, Shopee cung cấp bảo mật mua sắm trực tuyến thông qua dịch vụ ký quỹ của riêng mình có tên là Shopee Guarantee, có thể được sử dụng để giữ lại các khoản thanh toán từ người bán cho đến khi người mua nhận được đơn đặt hàng của họ.
Ngày 3/9/2019, Shopee chính thức khai trương trụ sở khu vực sáu tầng tại Công viên Khoa học Singapore. Tòa nhà mới trải dài 244,000 feet vuông (22,700 m2), có thể chứa 3,000 nhân viên và lớn hơn sáu lần so với trụ sở trước đây của Shopee tại Tòa nhà Ascent. Tòa nhà đã được WeWork cho thuê trước khi nó được chuyển giao cho Shopee.
Sau khi phân tích Đối thủ cạnh tranh trong ngành trong Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada, ta sẽ phân tích Đe dọa từ sản phẩm thay thế.
Xem thêm: Các đối thủ cạnh tranh của Lazada
2.2 Đe dọa từ sản phẩm thay thế
Yếu tố thứ hai trong phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là Đe dọa từ sản phẩm thay thế. Một mối đe dọa từ sản phẩm thay thế tồn tại nếu có những sản phẩm thay thế có giá thấp hơn hay các thông số hoạt động tốt hơn cho cùng 1 mục đích.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Có thể nói, đe dọa từ sản phẩm thay thế của Lazada là không lớn do đây là một sàn thương mại điện tử lớn hàng đầu tại Đông Nam Á. Mô hình thay thế có khả năng nhất là mô hình Social Commerce hay gọi nôm na là bán hàng trực tuyến qua mạng xã hội, điển hình nhất là hình thức Livestream trên Facebook và TikTok Shop của TikTok.
Social Commerce là quá trình Doanh nghiệp truyền thông và bán sản phẩm đến khách hàng tiềm năng của thương hiệu trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo và Instagram,… Hiểu đơn giản hơn là sự kết hợp giữa Social media (Mạng xã hội) và E-Commerce (Thương mại điện tử).
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Điểm mấu chốt ở đây là cơ hội mà Social Commerce mang lại cho các thương hiệu để tạo ra những trải nghiệm thương mại đồng nhất và trực tiếp trong các kênh mạng xã hội. Thay vì chuyển hướng người dùng sang nơi khác (ví dụ: đến website hay nền tảng bán hàng của bạn), người dùng có thể thường xuyên xem xét và mua hàng ngay tại kênh mạng xã hội đó. Mặc dù Social Commerce đã tồn tại dưới hình thức này hay hình thức khác trong 15 năm qua, nhưng nó chỉ thực sự phát triển trong vòng 5 năm gần đây.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Theo báo cáo mới nhất của Facebook, thị trường Social Commerce tại Việt Nam năm 2018 đã đạt đến con số 5.9 tỷ USD, với hơn 58 triệu người dùng có ít nhất một tài khoản mạng xã hội. Cũng theo Google & Teamspeak, thị trường Ecommerce Việt Nam dù vẫn giữ đà tăng trưởng 30% mỗi năm nhưng mới chỉ đạt quy mô gần 3 tỷ USD.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Có thể nói Social Commerce là miếng bánh lớn hơn rất nhiều so với thương mại điện tử truyền thống. Do đó, hiện nay có rất nhiều doanh nghiệp ứng dụng Social Commerce vào mô hình kinh doanh, giúp cá nhân hóa khách hàng tiềm năng và gia tăng trải nghiệm mua sắm của khách hàng tốt hơn, đo lường bằng mức độ tương tác qua các tin nhắn, lượt thích và chia sẻ.
Sau khi phân tích Đe dọa từ sản phẩm thay thế trong Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada, ta sẽ phân tích Quyền lực nhà cung cấp.
Xem thêm: Chiến dịch quảng cáo của Lazada
2.3 Quyền lực nhà cung cấp
Yếu tố thứ ba trong phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là Quyền lực nhà cung cấp.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Nhà cung cấp ở đây được hiểu là những người cung cấp nguyên vật liệu cho sản xuất công ty hay những công ty trong ngành cung cấp dịch vụ bổ trợ.
Áp lực cạnh tranh về quyền lực nhà cung cấp được xác định bởi việc nhà cung cấp có quyền ép công ty phải mua nguyên vật liệu, dịch vụ với giá cao hay không. Người làm Marketing cũng cần xác định có bao nhiêu nhà cung cấp tiềm năng, những sản phẩm, dịch vụ mà họ cung cấp có xứng đáng hay không.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Nhà quản trị cũng cần nhìn xa về việc chi phí tốn kém khi phải chuyển từ nhà cung cấp này sang nhà cung cấp khác. Công ty càng có nhiều lựa chọn nhà cung cấp thì càng dễ dàng chuyển sang một nhà cung cấp rẻ hơn. Ngược lại, nếu càng có ít nhà cung cấp và quyền lực họ lớn, công ty lại phải dựa vào họ, dẫn tới việc chi phí gia tăng.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Nhà cung cấp nếu có lợi thế về quyền lực trong đàm phán có thể có những tác động quan trọng vào ngành sản xuất, như việc ép giá nguyên vật liệu. Người quản trị cần biết trong ngành, các nhà cung cấp có quyền lực hay ít quyền lực.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Trong một thị trường đòi hỏi nguồn lực tài chính vô cùng lớn, Lazada không có nhiều đối thủ cạnh tranh chính, và vì vậy, quyền lực nhà cung cấp có thể đánh giá là không cao đối với Lazada. Bằng chứng là các nhà cung cấp phải tuân theo các điều khoản mà Lazada đặt ra, gần như không có trường hợp các nhà cung cấp được quyền đòi hỏi yêu cầu.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Ở góc độ nền kinh tế số, đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử (TMĐT), mở ra lối thoát là kênh kinh doanh số cho doanh nghiệp và nhà bán hàng. Theo báo cáo quý III/2021 của Lazada Việt Nam, trong làn sóng dịch thứ 4, số lượng doanh nghiệp và nhà bán hàng tham gia kinh doanh trên sàn này tăng hơn 1,5 lần so với cùng kỳ năm 2020. Để đạt con số tăng trưởng này, Lazada đã có chiến lược hỗ trợ các nhà bán hàng ngay từ giai đoạn đầu tiên tiếp xúc với TMĐT.
Sau khi phân tích Quyền lực nhà cung cấp trong Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada, ta sẽ phân tích Quyền lực của khách hàng.
2.4 Quyền lực của khách hàng
Yếu tố thứ tư trong phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là Quyền lực của khách hàng.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Nếu số lượng khách hàng ít hơn số lượng người bán trong một ngành thì họ là những khách hàng có quyền lực. Điều này có nghĩa là họ có thể dễ dàng chuyển sang các đối thủ cạnh tranh để mua hàng với giá rẻ hơn, lợi thế ưu việt hơn. Cần phải cân nhắc về quyền lực của khách hàng, xem họ có các yếu tố của một nhóm khách hàng quyền lực hay không
Có thể nói, trong một thị trường cạnh tranh vô cùng khốc liệt như thương mại điện tử, khách hàng là yếu tố vô cùng quan trọng và có quyền lực tiên quyết đối với bất cứ sàn thương mại điện tử nào. Đặc biệt là khi thương mại điện tử Việt Nam hiện tại là một cuộc chiến “đốt tiền” cho Marketing và khuyến mãi, khách hàng sẽ chuyển sang dùng dịch vụ của đối thủ cạnh tranh bất cứ lúc nào.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Cả Shopee và Lazada đều hưởng lợi từ xu hướng mua sắm trực tuyến, không tiếp xúc trong giai đoạn Covid-19 hoành hành. Dữ liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy dù hàng loạt lĩnh vực như bán buôn, bán lẻ, lưu trú, ăn uống, vận tải suy giảm hoặc tăng nhẹ, TMĐT lại có mức tăng trưởng lần lượt đạt 15% (năm 2020) và 20% (năm 2021).
Shopee chính thức nhảy vào thị trường Việt Nam từ năm 2016, muộn hơn đối thủ những 4 năm. Tuy nhiên, nền tảng này chứng kiến tốc độ phát triển nhanh chóng nhờ khả năng chịu chi cho các hoạt động khuyến mại, quảng cáo.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Theo iPrice, lượng truy cập website hàng tháng của Shopee đã vượt qua Lazada từ đầu năm 2019 và duy trì tốc độ tăng trưởng đều đặn hàng quý. Mặt khác, Lazada vẫn giậm chân tại chỗ, chưa có sự bứt phá rõ ràng và chỉ phát sinh lưu lượng truy cập trên dưới 20 triệu lượt/tháng.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Tính đến quý I/2022, Shopee chứng kiến 84,5 triệu lượt truy cập/tháng, cao gấp 5 lần đối thủ cùng ngành. Chiều ngược lại, tổng lưu lượng truy cập của ba sàn lớn là Lazada, Tiki, Sendo mới đạt 35,2 triệu lượt, chưa bằng một nửa của Shopee.
Báo cáo của công ty nghiên cứu dữ liệu Metric cho biết từ tháng 11/2021 đến tháng 5/2022, Shopee nắm 72% thị phần, Lazada sở hữu 20,9% thị phần, số lượng ít ỏi còn lại thuộc về các sàn như Tiki, Sendo.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Shopee và Lazada trên thực tế có nhiều nét tương đồng lẫn nhau có thể kể đến như cùng là gốc ngoại, cùng có chính sách đốt tiền mạnh tay để thu hút người dùng hay đều có những ông lớn hậu thuẫn phía sau (Lazada là mảng TMĐT tại Đông Nam Á của Alibaba còn Shopee là mảng TMĐT của Sea Limited). Thậm chí tại Hà Nội, văn phòng của 2 sàn TMĐT cũng được đặt tại cùng địa điểm là tòa Capital Place trên đường Liễu Giai.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Mảng TMĐT “ngốn” không ít tiền để duy trì hoạt động quảng cáo, khuyến mãi cho người dùng lẫn các đối tác. Song cả Shopee và Lazada đã chuyển dần sang chiến lược thúc đẩy doanh thu, như Shopee mới đây là tăng thêm phí cố định từ 1,5% lên 2,5%.
Sau khi phân tích Quyền lực của khách hàng trong Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada, ta sẽ phân tích Đe dọa từ đối thủ gia nhập mới.
Xem thêm: Chiến dịch quảng cáo của Shopee
2.5 Đe dọa từ đối thủ gia nhập mới
Yếu tố thứ năm trong phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada là Đe dọa từ đối thủ gia nhập mới. Vị thế của công ty có thể bị ảnh hưởng bởi khả năng thâm nhập thị trường của các đối thủ mới.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Nếu ngành dễ dàng thâm nhập với nguồn lực không cần nhiều mà lại mang lại nguồn lợi lớn, các đối thủ mới có thể nhanh chóng gia nhập ngành. Tuy nhiên, nếu rào cản gia nhập ngành lớn, đối thủ khó có thể tham gia vào ngành thì công ty đa hưởng một vị thế thuận lợi, cần tận dụng lợi thế này.
Có thể nói, sức ép cạnh tranh đến từ các đối thủ tiềm năng ngoài ngành phụ thuộc chủ yếu vào rào cản gia nhập ngành. Người làm Marketing cần biết ngành có mức độ gia nhập dễ dàng hay không; nói cách khác là rào cản gia nhập ngành cao hay thấp.
Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada – Trong lĩnh vực thương mại điện tử, để đạt tới mô hình lớn như Lazada là điều không hề dễ dàng. Tuy nhiên, một số tập đoàn có nguồn lực tài chính lớn vẫn có thể là mối đe dọa gia nhập ngành đối với Lazada. Đánh giá tổng quan, đe dọa từ đối thủ gia nhập mới của Lazada ở mức dưới trung bình.
Một số tập đoàn có mối đe dọa gia nhập ngành có thể kể đến như Thegioididong, FPT, Central Retail Việt Nam, Mega Market, v.v.
Đe dọa từ đối thủ gia nhập mới là yếu tố cuối cùng khi phân tích Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Lazada.
Xem thêm: Danh mục sản phẩm của Shopee
Brade Mar
