Trong thời đại công nghệ bùng nổ như hiện nay, cụm từ “STEM” ngày càng trở nên quen thuộc, đặc biệt với những ai quan tâm đến giáo dục và cơ hội nghề nghiệp. Vậy ngành STEM là gì? Tại sao nó lại quan trọng? Và đặc biệt, vai trò của phụ nữ trong ngành STEM tại Việt Nam đang được nhìn nhận ra sao? Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết này nhé!
Mục lục
1. Ngành STEM Là Gì?
STEM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học). Đây là nhóm ngành tập trung vào việc phát triển kiến thức và kỹ năng liên quan đến các lĩnh vực then chốt của xã hội hiện đại. Từ việc nghiên cứu khoa học tự nhiên, phát triển công nghệ tiên tiến, thiết kế kỹ thuật sáng tạo cho đến phân tích dữ liệu toán học, STEM đóng vai trò nền tảng trong việc thúc đẩy tiến bộ kinh tế và công nghệ toàn cầu.
Tại Việt Nam, giáo dục STEM không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn được tích hợp vào thực hành, giúp học sinh và sinh viên áp dụng kiến thức vào đời sống thực tế. Ví dụ, các dự án như chế tạo robot, lập trình ứng dụng hay nghiên cứu năng lượng tái tạo đều nằm trong phạm vi của STEM. Chính phủ Việt Nam cũng đã chú trọng phát triển STEM thông qua các chính sách giáo dục, như Chỉ thị 16/CT-TTg năm 2017, khuyến khích đưa STEM vào chương trình học phổ thông và đại học.
2. Tầm Quan Trọng Của Ngành STEM
STEM không chỉ là xu hướng mà còn là “xương sống” của nền kinh tế hiện đại. Theo thống kê, nhu cầu nhân lực trong các ngành STEM tại Việt Nam và trên thế giới đang tăng mạnh. Các công việc như kỹ sư phần mềm, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia AI hay kỹ thuật viên năng lượng đều thuộc nhóm ngành này, mang lại mức thu nhập cao và cơ hội phát triển vượt bậc.
Đặc biệt, trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0, STEM giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu, từ chuyển đổi số đến phát triển bền vững. Điều này lý giải tại sao ngày càng nhiều phụ huynh và học sinh quan tâm đến việc học STEM từ sớm.
3. Phụ Nữ Trong Ngành STEM Tại Việt Nam: Thực Trạng và Thách Thức
Thực Trạng Hiện Nay
Phụ nữ Việt Nam từ lâu đã khẳng định năng lực trong nhiều lĩnh vực, nhưng sự tham gia của họ trong ngành STEM vẫn còn hạn chế. Theo báo cáo của UNESCO, trên toàn cầu, chỉ khoảng 30% nhà nghiên cứu là nữ giới, và tại Việt Nam, con số này dao động khoảng 37-38% (theo Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững – MSD). Đây là một tín hiệu tích cực so với nhiều quốc gia Đông Nam Á khác như Thái Lan hay Indonesia (30-32%), nhưng vẫn cho thấy khoảng cách giới đáng kể.
Tại Việt Nam, phụ nữ trong ngành STEM thường tập trung ở các lĩnh vực như khoa học xã hội, y tế hoặc giáo dục STEM, trong khi các ngành kỹ thuật, công nghệ thông tin và toán học lại có ít sự hiện diện của họ hơn.
Dù vậy, những cái tên như GS.TS Nguyễn Thị Lang (chuyên gia nghiên cứu lúa) hay TS Nguyễn Thị Hiệp (nhà khoa học vật liệu y sinh) đã chứng minh phụ nữ Việt hoàn toàn có thể tỏa sáng trong STEM.
Thách Thức Đối Với Phụ Nữ
Dù có tiềm năng, phụ nữ trong ngành STEM tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều rào cản:
- Định Kiến Giới: Xã hội vẫn tồn tại quan niệm rằng STEM là “lãnh địa của nam giới”. Nhiều người cho rằng phụ nữ không giỏi toán học hay kỹ thuật, khiến các em gái thiếu tự tin khi chọn ngành học này.
- Thiếu Hình Mẫu: Số lượng phụ nữ thành công trong STEM còn ít, dẫn đến việc nữ sinh khó tìm được nguồn cảm hứng để theo đuổi.
- Cân Bằng Công Việc và Gia Đình: Áp lực từ vai trò truyền thống trong gia đình khiến nhiều phụ nữ ngần ngại theo đuổi sự nghiệp dài hạn trong STEM, vốn đòi hỏi thời gian và sự tập trung cao độ.
- Môi Trường Học Tập và Làm Việc: Một số lớp học kỹ thuật hay công ty công nghệ có quá ít nữ giới, tạo cảm giác lạc lõng cho họ.
Cơ Hội và Giải Pháp
Dù đối mặt với thách thức, phụ nữ trong ngành STEM tại Việt Nam đang có nhiều cơ hội để bứt phá:
- Chính Sách Hỗ Trợ: Các chương trình như học bổng STEM dành cho nữ giới từ Hội đồng Anh hay dự án STEMherVN của MSD đang khuyến khích nữ sinh tham gia.
- Nhu Cầu Nhân Lực: Với sự thiếu hụt nhân sự STEM, doanh nghiệp ngày càng chú trọng tuyển dụng nữ giới để tăng tính đa dạng và sáng tạo.
- Thành Tựu Nổi Bật: Những tấm gương phụ nữ Việt thành công trong STEM đang truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.
Để thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ, cần có giải pháp toàn diện: xây dựng môi trường học tập thân thiện, tăng cường vai trò giảng viên nữ, tổ chức các cuộc thi STEM dành riêng cho nữ sinh, và nâng cao nhận thức xã hội về bình đẳng giới trong lĩnh vực này.
Phụ nữ trong ngành STEM tại Việt Nam không chỉ là những người học và làm việc, mà còn là nguồn cảm hứng cho sự đổi mới. Họ mang đến góc nhìn đa dạng, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu, y tế cộng đồng hay giáo dục công nghệ. Hiểu biết về vai trò của họ không chỉ dừng ở con số thống kê, mà còn là việc công nhận năng lực và tiềm năng thực sự.
Kỳ vọng trong tương lai, tỷ lệ phụ nữ tham gia STEM tại Việt Nam sẽ tăng lên, không chỉ ở vị trí thực hiện mà còn ở các vai trò lãnh đạo. Điều này không chỉ giúp thu hẹp khoảng cách giới mà còn đưa Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ khoa học và công nghệ thế giới.
4. Kết lại về ngành STEM
STEM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học)
Ngành STEM là chìa khóa mở ra tương lai, và phụ nữ Việt Nam hoàn toàn có thể là một phần quan trọng trong hành trình đó. Dù vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với sự hỗ trợ từ xã hội, giáo dục và chính sách, họ đang từng bước khẳng định vị thế của mình. Bạn nghĩ sao về vai trò của phụ nữ trong STEM? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn dưới phần bình luận nhé!
